Groeien met grenzen
Dat Zeeland onlosmakelijk verbonden is met de zee, is geen verrassing. Maar dat 90% van het grondgebied van Vlissingen eigenlijk in het water ligt, is maar bij weinig mensen bekend. En dat water is de oorspronkelijke schakel tussen de stad en Damen Naval. Het is indrukwekkend wat dat bedrijf al bijna 150 jaar (eerder als De Schelde) presteert in de regio. Tijdens de Groeien met Grenzen dialoog namen we polshoogte om de samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven eens goed onder de loep te nemen. En wat blijkt? De bedrijvigheid van Damen wordt meer dan gewaardeerd door de lokale overheid: “Het is zo belangrijk dat dat soort hoogwaardige activiteiten hier mogelijk blijven.”
Over de Groeien met grenzen dialoog
Onze samenleving vraagt om perspectief en dialoog. We staan voor grote uitdagingen en zitten vast. Voor oplossingen moeten we samenwerken, grenzen overstijgen en creatief zijn. Met de Groeien met grenzendialoog neemt VNO-NCW Brabant Zeeland het initiatief.
In deze serie gesprekken tussen bedrijfsleven en overheid bouwen wij bruggen. Om elkaars perspectief te zien en te ontdekken wat wél mogelijk is. Als eerste partij zetten wij ondernemers en burgemeesters op deze manier met elkaar aan tafel. Want we zien dat het tijd is voor andere oplossingen een andere aanpak en een ander gesprek dan dat we tot nu toe gewend zijn.
Vlissingen ontwikkelen als innovatieve hotspot
Ondanks overvolle agenda’s hadden Roland Briene – directeur bij Damen Naval – en de Vlissingse burgemeester Bas van den Tillaar wel een gaatje over voor een gesprek. En dat is niet vanzelfsprekend, want het orderboek van Damen is meer dan een decennium vooruit volgeboekt en de stad is de afgelopen periode regelmatig onderwerp van gesprek. Maar contact is er zeker tussen beide heren. “Wij spreken elkaar regelmatig,” vertellen ze in koor. Waarover?
“We hebben te maken met uitdagingen,” legt Briene uit. “Wij zijn in een paar jaar tijd gegroeid van 400 naar 1200 medewerkers, die vaak van buiten Zeeland komen. Mensen moeten hier komen werken en tegelijkertijd willen wonen. Het gekke is dat je Nederlanders uit de Randstad moeilijker richting Vlissingen krijgt dan mensen uit bijvoorbeeld Portugal en Spanje.”
Uitdagingen zijn ook bij burgemeester Van den Tillaar bekend, waarbij transparantie het sleutelwoord is. “Wij hebben onze plannen in een strategische visie neergelegd. Ik denk dat het belangrijk is dat je helder bent over je bestemming. Dat geeft je de mogelijkheid om elkaar te ondersteunen.” Daarin stelt de beleidsmaker prioriteiten. “Wij willen Vlissingen als innovatieve hotspot ontwikkelen. Damen Naval neemt daar een vooraanstaande positie in als de enige marinebouwwerf van Nederland, met diepgaande expertise en vakmanschap. Om de stad verder te brengen als kennisknooppunt is samenwerken met bedrijven zoals Damen Naval dus een doel.”
In het DNA van de stad
Volgens Van den Tillaar zijn zulke stappen nodig voor Vlissingen: “Van oudsher zijn we een scheepsbouw- en havenstad. Maar we willen nu ook op andere terreinen stappen maken, innovatief gezien, maar daar hebben we wel kennis van bedrijven voor nodig. En daar zijn goed opgeleide mensen voor nodig, ook van buiten Zeeland. Dat roept meteen vragen op, want hoe gaan we internationale kenniswerkers hier huisvesten die maar een bepaalde tijd blijven? Willen we groeien, dan is zulke huisvesting cruciaal. Het nieuwe stadsdeel Scheldekwartier is hier al een mooi voorbeeld van.”
Aan draagvlak voor de ambities van de stad en die van Damen Naval is binnen de regio in ieder geval geen gebrek. En dat is gezien de grootte en de locatie van Damen toch best opmerkelijk, schetst de burgemeester. “Damen zit letterlijk in het hart van onze stad. Ik denk dat er weinig plekken zijn waarbij bedrijven van Damens formaat zo pontificaal in de stad zitten. En ondanks dat het soms overlast met zich meebrengt, blijft het draagvlak groot. Mensen begrijpen dat deze activiteiten bij Vlissingen horen; het zit in het DNA.”
Transformatie naar een hoogtechnologisch bedrijf
Datzelfde Damen zorgt tevens voor stappen vooruit in de technologische ontwikkeling die Vlissingen in zijn geheel doormaakt, horen we als we naar Briene luisteren. “Onze transformatie naar een bedrijf dat meer is dan alleen maakindustrie, naar een hoogtechnologisch bedrijf, is al eerder gemaakt. Momenteel ontwikkelt hier een aantal knappe koppen de meest geavanceerde fregatten ter wereld.”
Wanneer we Briene recht in de ogen aankijken en vragen wat er anders zou moeten in de regio, heeft hij moeite iets te noemen. “De gemeente moet doorgaan op de ingeslagen weg om Vlissingen aantrekkelijker te maken voor hoogopgeleide mensen die hier willen komen wonen en werken. Ik heb Vlissingen door de jaren ten goede zien veranderen en ik zou dat blijven stimuleren – en niet alleen bij Damen. Als zowel Vlissingen als Damen zich ontwikkelt dan komt dat iedereen in de omgeving ten goede.”
Hoe Vlissingen in zijn geheel kan groeien
Van den Tillaar heeft idealen van dezelfde categorie in petto voor de stad.
“Vlissingen is een stad waar de scheepsbouw floreert; een opleiding daarvoor zou een prachtige aanvulling op het huidige zeevaartonderwijs zijn. Maar ook andere, niet-maritieme opleidingen zijn welkom, zodat we als stad in zijn geheel een sprong kunnen maken.”
Botsen beide partijen dan nooit? Hoe vriendelijk de sfeer ook is, verschillen van inzicht blijken er zeker wel te zijn. “Soms moet je nee zeggen, iets moet wel binnen het beleid en bestemmingsplan passen,” vertelt de burgemeester. Briene merkt op altijd ruimte te voelen om het gesprek aan te gaan.
“Er zijn discussies, maar ik heb nooit het idee gehad dat we ergens niet over kunnen praten. En net zoals de gemeente wil ook ik het ecosysteem verder ontwikkelen. We hebben Damen Naval hier omgeturnd naar een hoogwaardig technologisch bedrijf, daar koppelen wij graag andere bedrijven aan.”
Juist die ontwikkelingen ziet Van den Tillaar graag in zijn stad. “Het is zo belangrijk dat zulke ontwikkelingen zoveel mogelijk hier blijven. De discussie over afhankelijkheid van andere landen speelt een enorme rol sinds de inval van Oekraïne. Kennis, kunde en industrie in eigen huis hebben: dáár gaat het om.” Briene: “Ik ben dagelijks bezig om dat verhaal te vertellen. Wij zetten ons in voor de veiligheid van Nederland. Wat wij nu bouwen voor de Koninklijke Marine, daarvan was de perceptie dat we het niet meer konden. Maar we doen het gewoon. Alleen moet je dat project wel krijgen, want je kan die technologie maar één keer ontwikkelen. De gemeente heeft ons daarmee geholpen.”
Uitdagingen en verbeterpunten
Ondanks een goede samenwerking zijn er echter genoeg uitdagingen, somt Van den Tillaar op. “De arbeidsmarkt, de woonopgave. Vlissingen is klein, ingeklemd tussen de Westerschelde en de Noordzee die 90% van het ‘grondgebied’ beslaan, en het woonoppervlak is compact. Daarom worstelen we, omdat we een evenwichtige stad willen zijn voor alle inkomensgroepen, zowel qua wonen als werken.” Al staat de burgemeester daar bijzonder positief in. “Het blijft een luxeprobleem, want het komt voort uit de zoektocht van bedrijven om te groeien. Maar het is niet makkelijk; we moeten creatief zijn. Zelf bouwen we een wooncomplex voor 150 internationale medewerkers, maar dat is niet genoeg. We kunnen het probleem niet helemaal zelf oplossen.”
Briene ziet toch wat verbeterpunten voor de gemeente. “Eerder naar voren stappen bij reguliere overleggen. We zien elkaar vaak bij evenementen, maar die zijn vluchtig. Het mag met meer aandacht. Er is best veel contact onderling, maar er mag nadruk komen op het strategisch vergezicht van waar we naartoe gaan. Dat gesprek moeten we vaker houden.”
Knap stakeholdersmanagement
En kan Briene nog iets leren van de burgemeester? “Vervelend als ik nu ‘nee’ zeg, hè,” knipoogt de directeur.
“Het stakeholdersmanagement vanuit de gemeente is knap. Beleid maken en tegelijkertijd rekening houden met alle bewoners. Ondernemers zijn bezig met de klant en hebben minder oog voor de rest. Zou de burgemeester zo handelen dan staan ze binnen de kortste keren boos op je stoep of staat bij wijze van spreken je auto in de fik.”
Die laatste opmerking onttrekt een glimlach bij de burgemeester. Sportief als hij is, deelt ook hij zijn waardering. “Ondernemers zijn over het algemeen sterker in het neerleggen van een concrete visie voor de toekomst dan de gemeente. Dat ligt ook een beetje in de tak van sport waarin we werken, maar daar kunnen wij wel iets van leren. Hoe beweegt de markt en hoe speel je erop in? Wij doen ons best daarin met onze visies, maar ik vind ons daar niet zo sterk in als het bedrijfsleven.” Al snapt de burgemeester ook wel waarom dat het geval is. “Wij moeten relatief veel reageren op de waan van de dag en dat past niet altijd in onze visie. Dat zeg ik ook wel eens tegen collega’s: ‘we gaan dit nu doen, maar was dit een van onze prioriteiten?’ Mijn beeld is dat ondernemers daar scherper in zijn. Lijnen uitzetten en die doelgerichtheid, daar kunnen we van leren.”
Het ASML van de scheepsbouw
En rest er dan nog iets voor de toekomst? Vlissingen ontwikkelen tot dé maritieme hotspot van Nederland, toch? De regering ziet een belangrijke rol weggelegd voor de stad en voor Damen Naval (Sectoragenda Maritieme Maakindustrie), waarbij een scheepsbouwer als Damen met maar liefst drie bedrijven meedoet: marinebouw, jachtenbouw en scheepsreparatie. Beide heren kijken elkaar aan, waarna Briene die ambitie aanjaagt onder toeziend oog van een instemmende burgemeester: “We moeten Vlissingen de komende periode goed op de kaart zetten. Wij hebben ons regelmatig het ASML van de scheepsbouw genoemd. Dat zijn we al 150 jaar. Alleen moeten we – Vlissingen en Damen – ons sterker toekomstgericht opzetten als de maritieme hub van Nederland. Er zijn maar weinig anderen die dat ons kunnen nadoen, zeker met het komende 150-jarig jubileum van Damen Naval.”
Vragen of meer informatie?
Neem contact op met Tijmen Bergen, manager communicatie, bergen@vnoncwbrabantzeeland.nl, 06-59922422.
