Arbeidsmarkt en onderwijs
Buitenlandse werknemers zijn onmisbaar voor de Nederlandse economie. Maar er is een groot tekort aan woonruimte. Vooruitstrevende gemeenten doen hun best om goede initiatieven voor grootschalige huisvesting te faciliteren, maar negatieve beeldvorming zit de plannen vaak in de weg. In dit tweeluik laten werkgevers, vastgoedontwikkelaars, uitzendbureaus en migranten zien hoe het wél kan. Grootschalige huisvesting van arbeidsmigranten is geen probleem, maar een oplossing, zeggen zij. Dit is deel 2: over certificering en handhaving.
‘Als we het nu goed regelen lossen we echt een probleem op voor Nederland. Dan verzekeren we ons van een goede positie op de Europese arbeidsmarkt en zorgen we voor jarenlange economische voorspoed.’ Dit zegt Tom van der Vorst. Hij is algemeen directeur van uitzendorganisatie Axell Employment in Tilburg, gespecialiseerd in de werving en selectie van Oost-Europese werknemers. Tom is een van de drie ondernemers die elkaar op uitnodiging van VNO-NCW Brabant Zeeland op maandag 30 november 2020 ontmoeten in het regiokantoor van uitzendbureau Logistic Force in Tilburg. Mede-eigenaar van de regiovestiging en gastheer van het gesprek is Michel Stoops. Zijn bedrijf richt zich vooral op het uitzenden van ‘Nederpolen’: Poolse en tegenwoordig ook Roemeense werknemers die zich inmiddels in Nederland hebben gevestigd. ‘Nieuwe Nederlanders, die hier een eigen huis hebben gekocht of gehuurd’, aldus Michel. De derde ondernemer is François Schepens. Hij deed ruime ervaring op met arbeidsmigranten en huisvesting bij een grote Nederlandse uitzendorganisatie en startte onlangs zijn adviesbureau Goed Goed Project & Beheer in Tilburg, waarmee hij projecten voor migrantenhuisvesting begeleidt.
'Eén dag staken door alle arbeidsmigranten in Nederland zouden we niet kunnen dragen. Zó belangrijk zijn arbeidsmigranten voor de Nederlandse economie'
Grote waarde
Wat veel Nederlanders niet weten is voor de drie ondernemers al jarenlang een feit. ‘Zonder arbeidsmigranten gaat Nederland failliet’, aldus Tom. ‘Op dit moment werken er zeker 300.000 migranten in ons land. Sommige schattingen zeggen zelfs 700.000. De SER berekende dat arbeidsmigranten maar liefst 11 miljard euro bijdragen aan ons BNP. Dit is gigantisch. Daarnaast hebben zij een aanzuigende werking op onze economie. Buitenlandse werknemers vormen de workforce van onze bedrijven in de productie, techniek en logistiek. Functies daaromheen worden meestal door Nederlanders uitgevoerd. Als de arbeidsmigranten weggaan, verdwijnen ook de bedrijven. En andersom: veel bedrijven vestigen zich in Nederland, juist omdat wij arbeidsmigranten hebben die het doe-werk kunnen doen.’ ‘Dit wordt door het grote publiek en zelfs door beleidsmakers onvoldoende beseft’, zegt François Schepens. ‘Men ziet arbeidsmigranten als massa-immigratie en broodroof, terwijl het van grote waarde én noodzakelijk is voor ons land dat ze hier willen komen werken. Eén dag staken door alle arbeidsmigranten in Nederland zouden we niet kunnen dragen. Zó belangrijk zijn arbeidsmigranten voor de Nederlandse economie.’
Verhalen
De negatieve beeldvorming rond arbeidsmigranten komt niet uit het niets, weten ook de ondernemers. ‘Tientallen Polen in een rijtjeshuis. Corona-uitbraak onder waardeloos gehuisveste buitenlandse werknemers van vleesbedrijven. Wij lezen die verhalen ook’, aldus Michel Stoops. ‘Maar dit is niet de norm. De misstanden ontstaan doordat er nog steeds Nederlandse bedrijven zijn die enkel vanuit geldbejag zaken doen met schimmige uitzenders die niet eens zouden mogen bestaan. Deze inleners moeten zich afvragen: willen wij morgen met onze bedrijfsnaam in het nieuws voor die ene euro die we minder betalen?’ François: ‘We moeten ons ook niet gek laten maken door een negatief verhaal in de media. Juist bij professioneel gerunde grootschalige migrantenhuisvesting komen incidenten en overlast nauwelijks voor.’
'Waarom het in Waalwijk lukt? Bestuurlijke moed. Door een college dat de toegevoegde waarde van arbeidsmigranten én hun huisvesting ziet en erachter durft te staan'
Bestuurlijke moed
Veel van de buitenlandse uitzendkrachten van Axell Employment wonen in huisvesting die door het uitzendbureau zelf is geregeld. ‘Zo’n 900 mensen’, zegt Tom van der Vorst. ‘In klein tot groot vastgoed. Wij huren de locaties meestal voor lange tijd en regelen het beheer en management. Inmiddels zijn we ook bezig om eigen bouwprojecten van de grond te krijgen. Maar dit verloopt moeizaam. Omwonenden staan niet te juichen als een bestemmingsplan moet worden gewijzigd om migrantenhuisvesting toe te staan, met eindeloze procedures als gevolg.’ Gelukkig is er de laatste jaren iets aan het kantelen, volgens Tom: ‘Het beste voorbeeld is de gemeente Waalwijk. Daar zijn in de periferie van de bedrijventerreinen al meerdere grootschalige campussen met goed uitgeruste woonunits voor honderden arbeidsmigranten gerealiseerd. Een volgende campus is nu in de maak. De complexen zijn voorzien van gemeenschappelijke voorzieningen zoals restaurants, winkels, sportschool en ontspanningsruimten. Ze worden bovendien professioneel beheerd. Zo moet het. En zo kan het. Waarom het in Waalwijk lukt? Bestuurlijke moed. Door een college dat de toegevoegde waarde van arbeidsmigranten én hun huisvesting ziet en erachter durft te staan. Een inspirerend voorbeeld voor alle Nederlandse gemeenten die migrantenhuisvesting willen faciliteren, maar niet vooruitkomen.’
Totaalplaatje
Volgens François Schepens komt de kentering ook doordat professionele uitzendorganisaties zoals Axell en Logistic Force het ‘totaalplaatje’ laten zien: ‘Zij zijn steeds beter in staat om bestuurders en ambtenaren duidelijk te maken wat de aanwezigheid van arbeidsmigranten voor een gemeente kan betekenen. Ook tonen zij aan dat zij in hun buitenlandse werknemers investeren, waarmee ze de waarde van arbeidsmigranten onderstrepen.’ Michel Stoops: ‘Wij bieden onze mensen uitgebreide opleidingsmogelijkheden. Taalcursussen, opleidingen voor code 95 en interne transportmiddelen. Maar ook voortgezette logistieke opleidingen en leiderschapstrainingen, zodat zij vanuit hun eigen kracht kunnen doorgroeien. Zo kan iemand als arbeidsmigrant binnenkomen, maar zichzelf ontwikkelen tot kenniswerker.’ ‘We zien arbeidsmigranten meestal als harde werkers voor laaggeschoolde arbeid’, aldus Tom van der Vorst. ‘Maar zij kunnen vaak veel meer. En juist omdat we steeds afhankelijker van hen worden, is het belangrijk dat zij ook doorgroeien naar het middenmanagement. Met persoonsgerichte opleidingen geven wij ze die kans. En daar profiteren de Nederlandse bedrijven straks van.’
'Nederland telt 14.000 uitzendbureaus, waarvan er 4.000 zijn gecertificeerd en aangesloten bij ABU of NBBU. 10.000 dus niet. En daar vind je het grootste deel van de misstanden'
Thuis voelen
Dat het de uitzendorganisaties ernst is met de zorg voor hun buitenlandse werknemers bewijst Łukasz Górny. De 29-jarige Pool is customer coördinator bij Axell Employment. Hij is contactpersoon, begeleider en vraagbaak voor werkelijk alles waar de arbeidsmigranten van het bureau mee te maken krijgen. ‘Ik help ze met documenten, ga met ze mee naar de bank, gemeente en zelfs de huisarts.’ Tom: ‘Łukasz is een soort hospitality manager die continu bezig is om onze mensen zich comfortabel en welkom te laten voelen.’ Met een diploma op havo-niveau vertrok Łukasz op zijn 22ste naar Nederland: ‘Ik was niet blij met de kansen in Polen en hoorde mooie verhalen over Nederland.’ Łukasz huurde een kamer in Mijdrecht en begon in de vleesverwerkende industrie. De jaren daarop had hij verschillende baantjes, maar weinig uitdaging. ‘Totdat ik de vacature van Axell zag. Eerst nog een parttime functie, alleen op zondag. Maar nu in vaste dienst.’ Łukasz ondervindt dagelijks hoe moeilijk het voor mensen uit het buitenland is om in een nieuw vreemd land te slagen: ‘Je hebt echt alle hulp nodig die je maar kunt krijgen. En je wilt je vooral een beetje thuis voelen. Daarom is goede huisvesting door een betrouwbare partij zo enorm belangrijk. Arbeidsmigranten zijn gewone mensen met dezelfde behoeften als wij allemaal. Er zitten personen tussen die overlast veroorzaken, zoals in elke groep. Dat is waar. Maar ik ben ze in mijn werk niet tegengekomen. Mensen moeten vooral beseffen: goede huisvesting is dé manier om problemen te voorkomen.’
Rechte lijn
Om plannen voor grootschalige migrantenhuisvesting te realiseren kunnen gemeenten ervoor kiezen om door te pakken, ondanks weerstand uit de buurt. Maar als zij de instemming van omwonenden willen is het cruciaal dat de negatieve beeldvorming wordt aangepakt. Volgens de drie ondernemers is de oplossing niet zo ingewikkeld. Tom van der Vorst: ‘De negatieve beeldvorming bestaat omdat er nog steeds misstanden zijn door dubieuze partijen. Daarom begint de oplossing met certificering. Nederland telt 14.000 uitzendbureaus, waarvan er 4.000 zijn gecertificeerd en aangesloten bij ABU of NBBU. 10.000 dus niet. En daar vind je het grootste deel van de misstanden. Het certificaat is ook veel te makkelijk te behalen. Maak de certificering dus zwaarder en stel het verplicht. De handhaving ervan moet aan twee kanten gebeuren: sluit de onfrisse niet-gecertificeerde bureaus en beboet de inleners die er toch zaken mee doen. Zo moeilijk is het niet. Als je dit goed regelt zullen de misstanden tot het verleden behoren en is de weg vrij voor het uiteindelijke doel: grootschalige migrantenhuisvesting die alleen door SNF-gecertificeerde partijen (Stichting Normering Flexwonen) mag worden gerealiseerd en door professionele partijen wordt geëxploiteerd. Dit is volgens mij een rechte lijn naar de oplossing.’
'Eerst landelijke regels voor certificering en handhaving. Dan de coördinatie van de huisvestingsopgave op regionale schaal. Daarna faciliteren op lokaal niveau.'
Oplossing
Michel Stoops: ‘Helemaal waar. Het sluit ook goed aan bij enkele aanbevelingen van Emile Roemer namens het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten. Vanuit de werkgevers is ons advies: eerst landelijke regels voor certificering en handhaving. Dan coördinatie van de huisvestingsopgave op regionale schaal. Daarna faciliteren op lokaal niveau. Drie stappen op drie niveaus. Ik hoop dat minister Koolmees die aanpak ter harte neemt.’ François Schepens: ‘Nederland kan niet zonder arbeidsmigranten. En arbeidsmigranten komen niet zonder fatsoenlijke huisvesting. Er zijn naast Waalwijk nog andere voorbeelden in Nederland die aantonen dat grootschalige migrantenhuisvesting een succes kan zijn. Zoals Stella Maris in Steenbergen, een migrantenhotel met 400 bedden. Elke beleidsmaker zou daar eens moeten gaan kijken. Want het kan echt. Nu is de wil nodig om het daadwerkelijk te realiseren. Grootschalige migrantenhuisvesting hoeft geen probleem te zijn. Het is juist een zeer welkome oplossing.’
Lees ook deel 1 van dit tweeluik: over verdieping en daadkracht >>
Neem voor meer informatie of vragen contact op met Anne Deelen, belangenbehartiger arbeidsmarkt en onderwijs via deelen@vnoncwbrabantzeeland.nl.
